Μένοντας σε επαφή με τα παιδιά και ενημερώνοντάς τα σωστά, τα θωρακίζετε από νωρίς ενάντια σε επεισόδια σχολικού εκφοβισμού

Ως σχολικός εκφοβισμός ορίζεται η επαναλαμβανόμενη, ανεπιθύμητη, επιθετική συμπεριφορά, κατά την οποία ένα παιδί ή ένας έφηβος επιστρατεύει μια μορφή δύναμης, όπως σωματική βία αλλά και πρόσβαση σε πληροφορίες ή φήμες, προκειμένου να ελέγξει ή να βλάψει άλλα παιδιά. Μπορεί να εκδηλώνεται με τη διάδοση κακόβουλων φημών ή με την κοροϊδία, δεν αποκλείεται όμως να φτάσει και ως τη σωματική επιθετικότητα.

Μπορείτε πάντα να αποτρέψετε τον εκφοβισμό ενός παιδιού; Δυστυχώς, όχι. Ο στόχος, άλλωστε, δεν είναι να απομονώσετε το παιδί, αλλά να το υποστηρίξετε με τρόπο ώστε να αναπτύξει την επίγνωση και τις δεξιότητες που χρειάζεται για να προστατεύεται, μαθαίνοντάς του παράλληλα πώς να αναζητά βοήθεια όταν έρχεται αντιμέτωπο με τέτοια κακοποιητικά φαινόμενα.

Για να σας διευκολύνουμε στην αποστολή σας αυτή ξεχωρίσαμε αξιόλογα παιδικά βιβλία που καταπιάνονται με το θέμα του σχολικού εκφοβισμού, τα οποία μπορείτε να διαβάσετε μαζί με το παιδί σας ή να τα χρησιμοποιήσετε ως εργαλείο, στην τάξη ή στην οικογένειά σας, σε μια ανάλογη συζήτηση.

Καθιερώστε από νωρίς σχέσεις συμπόνιας και σεβασμού

Ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για να αποτρέψετε τα παιδιά από το να πέσουν θύματα εκφοβισμού αλλά και να μη γίνουν τα ίδια εκφοβιστές είναι να βεβαιωθείτε ότι μεγαλώνουν σε πλαίσιο αγάπης και σεβασμού, αντί για περιβάλλοντα που χρησιμοποιούν τη δύναμη ή την εξουσία για να τα ελέγξουν. Τα παιδιά μαθαίνουν και τις δύο πλευρές κάθε σχέσης και μπορούν να λειτουργήσουν και στις δύο πλευρές εξίσου φυσικά. Αν ασκείται βία σε ένα παιδί, τότε θα μάθει ότι η βία είναι ο τρόπος για να ανταποκριθεί στα διαπροσωπικά προβλήματα.

Επιπρόσθετα, όσες μέθοδοι πειθαρχίας περιλαμβάνουν την άσκηση εξουσίας πάνω σε ένα παιδί το διδάσκουν να ασκεί εξουσία πάνω σε άλλους ή να αφήνει τους άλλους να ασκούν εξουσία πάνω του. Η τιμωρία, επίσης, γίνεται συχνά αντιληπτή από τα παιδιά ως κάτι που τα διδάσκει ότι ο εκφοβισμός δε συνιστά πρόβλημα.

Διαβάστε μαζί: Τα βιβλία Ένας νταής στο σχολείο μας και Είμαι κι εγώ δυνατή δίνουν έμφαση στο πώς τα παιδιά να βρουν μέσα τους αλλά και γύρω τους εφόδια και τρόπους για να αντιμετωπίσουν έναν νταή, όπως και πώς να αξιοποιήσουν τις δικές τους δυνάμεις για να ξεπεράσουν τα αισθήματα φόβου ή ντροπής που τους δημιουργεί μια συμπεριφορά εκφοβισμού. Μιλήστε στα παιδιά για τα δυνατά τους σημεία. Εξηγήστε τους ότι είναι φυσικό να νιώσουν φόβο ή αμηχανία και ότι δεν υπάρχει κάτι για το οποίο πρέπει να νιώσουν ντροπή ή άβολα. Μάθετέ τα να ζητούν βοήθεια και να ξέρουν πως αν ενωθούν με άλλα παιδιά και ενήλικες, αυτό θα τα βοηθήσει να βάλουν τον όποιον «νταή» στη θέση του, χωρίς να διατρέχουν κίνδυνο.

Παραμείνετε συνδεδεμένοι με το παιδί

Τα μοναχικά παιδιά έχουν πιο αυξημένες πιθανότητες να πέσουν θύματα εκφοβισμού. Μάλιστα, πολύ συχνά τα παιδιά ντρέπονται που υφίστανται εκφοβισμό, οπότε διστάζουν να το εκμυστηρευτούν στους γονείς τους. Εάν το παιδί σας έχει τη σιγουριά ότι πάντα θα το ακούτε και ότι θα καλύπτετε τα νώτα του, θα του είναι πιο εύκολο να σας μιλήσει για πράγματα που το αναστατώνουν.

Διαβάστε μαζί: Ο δράκος Ναπολέων με την ιστορία του θα βοηθήσει το παιδί σας να αναπτύξει ενσυναίσθηση και να προβληματιστεί, και θα δώσει μια ωραία αφορμή για να συζητήσετε μαζί του για το αν παρόμοια περιστατικά στο σχολείο του έχουν υποπέσει στην αντίληψή του.

Διδάξτε συμπεριφορές αυτοπεποίθησης και σεβασμού

Αν χάνετε την ψυχραιμία σας και βρίζετε άλλους οδηγούς, ακόμα και από τη μοναχική και ιδιωτική θέση του αυτοκινήτου σας, διδάσκετε στο παιδί σας ότι μερικές φορές είναι εντάξει να μιλάς άσχημα στους άλλους. Αντίθετα, αν έχετε την τάση να υποχωρείτε για να μην κάνετε σκηνή, αλλά στη συνέχεια αισθάνεστε ότι σας πιέζουν, είναι καιρός να αλλάξετε αυτή τη συμπεριφορά. Το παιδί σας διδάσκεται παρακολουθώντας σας. Πειραματιστείτε με την εύρεση τρόπων για να διεκδικήσετε τις δικές σας ανάγκες ή δικαιώματα, διατηρώντας παράλληλα τον σεβασμό για το άλλο άτομο, και αναδείξτε συμπεριφορές που αντιμετωπίζετε τους άλλους με σεβασμό, ακόμα και όταν διαφωνείτε μαζί τους.

Διδάξτε φράσεις ορίων

Τα παιδιά πρέπει να ξέρουν ότι μπορούν να ικανοποιήσουν τις ανάγκες τους, ενώ ταυτόχρονα σέβονται τους άλλους ανθρώπους. Μιλήστε τους με φράσεις όπως:

«Είναι η σειρά μου τώρα».

«Για σταμάτα το αυτό».

«Κάτω τα χέρια από το σώμα μου».

«Δεν είναι εντάξει να με πονάς».

«Δε μου αρέσει να με αποκαλούν έτσι. Θέλω να με φωνάζεις με το όνομά μου».

Διαβάστε μαζί: Ο νταής του σχολικού και Ο Ορφέας και οι νταήδες με τα κίτρινα ποδήλατα είναι δύο βιβλία με τα οποία το παιδί μπορεί να μπει σε περιβάλλοντα «προσομοίωσης» σχολικού εκφοβισμού, να δει από απόσταση ασφαλείας πώς είναι οι συμπεριφορές εκφοβισμού, πώς νιώθει αυτός που τις υφίσταται, πώς μπορεί να αντιδράσει, πώς μπορεί να προστατευτεί και πώς να τις ξεπεράσει. Μιλήστε με το παιδί για τα συναισθήματα των ηρώων, τις πράξεις, τα κίνητρά τους, και δώστε βήμα στο παιδί να σας πει τις σκέψεις, τις ανησυχίες και τη δική του γνώμη επί του θέματος.

Διδάξτε στο παιδί σας βασικές κοινωνικές δεξιότητες

Δυστυχώς, οι «νταήδες» παρενοχλούν παιδιά που θεωρούν ευάλωτα. Εάν έχετε ένα παιδί που αντιμετωπίζει προκλήσεις κοινωνικών δεξιοτήτων, θέστε ως προτεραιότητα να το υποστηρίξετε με όσο περισσότερους τρόπους μπορείτε, έτσι ώστε να το βοηθήσετε να γίνει κατά το δυνατόν λιγότερο ελκυστικό στους «νταήδες». Στην προσπάθεια αυτή, μια καλή ιδέα είναι να φτιάξετε σενάρια από κοινωνικές δεξιότητες και να εξασκηθείτε στο σπίτι. Μέσα από ένα παιχνίδι ρόλων, μάθετε στο παιδί σας πώς να συμμετέχει σε ένα παιχνίδι στην παιδική χαρά, πώς να συστήνει τον εαυτό του σε ένα άλλο παιδί σε ένα πάρτι ή πώς να ξεκινά ένα παιχνίδι.

Μην ξεχνάτε ότι μερικές φορές τα παιδιά αποζητούν τόσο πολύ την αποδοχή από τους συνομηλίκους τους, που συνεχίζουν να βρίσκονται σε μια ομάδα συνομηλίκων ακόμα κι όταν ένας από τους αρχηγούς της αρχίζει να τα κακομεταχειρίζεται.

Διαβάστε μαζί: Τα βιβλία Ψηλά τα χέρια, Ιστορίες για δειλούς και θαρραλέους και Ψαρόσουπα 3: Βρασίδας εναντίον μπακαλιάρου από τη σειρά ΒΑΤΟΜΟΥΡΟ απευθύνονται σε παιδιά ηλικίας 7-8 ετών και αποτελούν εξαιρετικό υλικό για μια ειλικρινή συζήτηση για τον σχολικό εκφοβισμό, κατά την οποία το παιδί σας θα μπορεί να σας πει από την εμπειρία του όλα όσα έχει υπόψη του, δικά του βιώματα ή άλλων παιδιών. Μη χάσετε την ευκαιρία να τονίσετε τον δικό σας ρόλο και το ότι είστε πάντα στη διάθεσή του για να σας μιλήσει για οτιδήποτε το απασχολεί.

Διδάξτε στο παιδί σας πώς λειτουργεί η δυναμική του εκφοβισμού

Οι έρευνες δείχνουν ότι οι «νταήδες» ξεκινούν με λεκτική παρενόχληση. Ο τρόπος που αντιδρά το «θύμα» στην πρώτη λεκτική επιθετικότητα καθορίζει το αν ο «νταής» θα συνεχίσει να στοχεύει το συγκεκριμένο παιδί. Εάν η επιθετικότητα δώσει στον «νταή» αυτό που αναζητά –ένα αίσθημα δύναμης από το επιτυχές «πάτημα των κουμπιών» του άλλου παιδιού–, η επιθετικότητα κατά κανόνα θα κλιμακωθεί. Είναι επιτακτική ανάγκη να συζητήσετε αυτό το θέμα με κάθε παιδί ΠΡΙΝ έρθει αντιμέτωπο με συμπεριφορές εκφοβισμού, έτσι ώστε να μπορέσει να υπερασπιστεί τον εαυτό του με επιτυχία όταν ένας «νταής» το «δοκιμάσει» για πρώτη φορά.

Διαβάστε μαζί: Ιδανικά για τα παιδιά που μπαίνουν ή είναι στην εφηβεία, τα βιβλία Κώδικας 99 και Βρομόστομος και μπούφος μας μεταφέρουν στο περιβάλλον του γυμνασίου και μας ξεναγούν στα προβλήματα και τις ανησυχίες των εφήβων. Οι διαπροσωπικές σχέσεις και οι συμπεριφορές εκφοβισμού πρωταγωνιστούν και εδώ, προσπαθώντας να μας βοηθήσουν να κατανοήσουμε την ψυχολογία των ηρώων προκειμένου να εξηγήσουμε τις πράξεις τους.

Εξασκηθείτε με παιχνίδια ρόλων, έτσι ώστε το παιδί σας να νιώθει άνετα να απαντάει στα πειράγματα και τις προκλήσεις

Διδάξτε το παιδί σας μέσα από παιχνίδι πώς να σταθεί απέναντι σε έναν «νταή». Επισημάνετέ του ότι ο «νταής» θέλει να εκμαιεύσει μια απάντηση που θα τον κάνει να νιώσει δυνατός, επομένως η επίδειξη συναισθημάτων και ο αντίλογος είναι ακριβώς τα στοιχεία που τροφοδοτούν τον εκφοβισμό. Κάντε στο παιδί σας σαφές ότι, ενώ το ίδιο δεν μπορεί να ελέγξει τον όποιον «νταή», μπορεί πάντα να ελέγξει τη δική του αντίδραση. Το οποίο συνεπάγεται ότι ο τρόπος που το ίδιο ανταποκρίνεται σε κάθε αλληλοεπίδραση είτε θα πυροδοτήσει την κατάσταση είτε θα την εκτονώσει. Το παιδί σας πρέπει να αποφύγει να «τσιμπήσει», όσο κι αν το προκαλεί ο «νταής». Η καλύτερη στρατηγική που μπορείτε να διδάξετε στο παιδί σας είναι πάντα να διατηρεί τη δική του αξιοπρέπεια και να αφήνει τον «νταή» να διατηρήσει κι αυτός την αξιοπρέπειά του. Με άλλα λόγια, να διατηρήσει την αξιοπρέπειά του ενώ αποσύρεται από την κατάσταση, χωρίς τον θίξει.